Een gemeentehuis is tegenwoordig niet meer weg te denken in een gemeente, dus ook niet in Cuijk. Er is een gemeentebestuur, er werken ambtenaren en deze mensen moeten allemaal een werkplek hebben.

We praten dus over een noodzakelijke, niet meer weg te denken voorziening, maar dat is eigenlijk pas een relatief korte tijd het geval. Pas in de negentiende eeuw ontstond er behoefte aan een gebouw als gemeentehuis. Omstreeks 1860 ontstonden er plannen om in Cuijk een gemeentehuis te bouwen, voor die tijd kon men volstaan met het huren van ruimten.

Een venster over de Cuijkse gemeentehuizen van 1865 tot nu.

Extra – Gebouwen die nog maar namen lijken – Gemeentehuizen Cuijk

Gemeentehuizen Cuijk

In de Cuijkse reclames ontbreekt het aan archetypen. We zijn beroemd geweest om het roodbont vee, de stieren en de sigaren, maar dat is toch iets anders dan een Frau Antje, de Marlboro Man of de zongebruinde sexy Fa vrouw. Gaat iemand zoiets bedenken? Deze maand een overzicht van Cuijkse reclames van de afgelopen 140 jaar.

Moderne Tijd – Reclame in Cuijk

Reclame in Cuijk

Zeker de wat oudere films en boekjes (Bouquet reeks!) schetsen doorgaans een ietwat te rooskleurig beeld van het huwelijk. De man is groter, rijker en heeft meer carrièremogelijkheden. Hij overwint de onmogelijkste problemen om het meisje te krijgen dat alsmaar doet alsof ze niet wil. En als ze dan toch met hem naar bed gaat, komt ze meteen ook spetterend klaar. Vingers omhoog voor wie zich hierin herkent. Uit onderzoek blijkt dat tijdens de huwelijksnacht weinig wordt gevreeën. Moe of dronken rollen bruid en bruidegom na het feest meestal ieder op hun zij.

Maar kijk naar alle foto’s, zie de bruidjes stralen, zie de trotse bruiden. Romantiek lijkt onuitroeibaar.

Een venster over ‘de ene ware’ om samen mee oud te worden.

Extra’s – Kuukse minse – Het huwelijk

Het huwelijk

In de tijd voor de datingapps en de discotheken was er de kermis om de liefde van je leven te vinden. Voor menigeen zelfs de eerste stappen op het liefdespad. Flirten en zoenen tussen de botsauto’s, het spookhuis en de schiettent. De rups was je van het, als de kap gesloten werd dan…..

En natuurlijk was er de kermisfotograaf om dit vast te leggen. Die foto’s kwamen dan in de etalage te hangen van boekhandel Derks (op d’n hoek). Zichtbaar voor heel Cuijk, van privacywetgeving had nog niemand gehoord.

Extra’s – Cuijkse kermis

Cuijkse kermis

Samen met de St. Martinus kerk vormt de Martinustoren een belangrijk onderdeel van de Cuijkse skyline én van het Cuijks volkslied. De eerste regels van dit in 1948 gecomponeerde lied luiden: ‘Waar de ranke spitsen zich statig verheffen, Door d’oude toren zo trouw geflankeerd’. In het verleden heeft de Cuijkse gemeenteraad diverse pogingen ondernomen van de toren af te komen, maar werd daarbij aanhoudend gedwarsboomd door de hogere overheid. Die had blijkbaar een vooruitziende blik gezien een van haar argumenten: ‘Het nageslacht, opgevoed in betere waardering van monumentaal bezit, zal U niet dankbaar zijn, indien gij deze eerbiedwaardige erfenis vervallen laat.’

De mooie toren staat er gelukkig nog steeds, een van de weinige monumenten in Cuijk. Het blijft voorlopig nog in ons erfgoed universum.

Extra’s – Gebouwen die nog maar namen lijken – de Martinustoren

De Martinustoren

Miljoenen jaren leefde de mens van wat de natuur te bieden had. Het aanwezige wild zorgde voor vlees (na een jachtpartij) dat werd aangevuld met vis en van alles eetbaar dat je kon rapen en plukken.

Daar heeft de boer een eind aan gemaakt, die begon de natuur naar zijn hand te zetten, dieren kwamen in de wei en gewassen werden geplant en geoogst. Alles dicht bij huis en meer dan genoeg te eten.

Daarmee zorgde de boer (m/v) voor een van de grootste omwentelingen in de geschiedenis van de mens. De maakbare wereld was geboren, en dit idee beïnvloed mensen tot op de dag van vandaag.

Er was opeens voedsel in overvloed, vrouwen konden hierdoor meer kinderen krijgen en overschotten kon je ruilen of verkopen. Meer volk dus en sociale verschillen, de basis van bijna alle grote problemen in de wereld. Daar kan je de oerboer nauwelijks de schuld van geven, die deed gewoon wat mensen in het bloed zit: ontdekken en experimenteren.

Toch zit de boer in de hoek waar de klappen vallen, net als de multinational heeft hij de publieke opinie tegen. Hij produceert te veel stikstof en bezet grond waar je ook huizen op kunt bouwen. De boer heeft het gedaan – de boer moet eraan! Moeten we vrezen voor het voortbestaan van de boerenstand?

Of krijgt Harry Kroezen toch nog gelijk? Hij zong tijdens de Cuijkse boerenbruiloft dikwijls: “Dur zulle altied boere blieve, dur zulle altijd boere zien”

Hoe het eindigt weten we niet, maar we krijgen al een aardig beeld van hoe het begon in het Kuukse land.

Prehistorie – Hapse oerboeren

Hapse oerboeren

Melk was en is het witte goud. Melk en de houdbare producten die je ervan kan maken zoals boter, kaas en yoghurt. Tot eind jaren zeventig stonden er twee ‘melkfabrieken’ in Cuijk. In het centrum zelfs, Nutricia en Sint Maarten. Nutricia is verhuisd naar de Hapse buren en Sint Maarten is uiteindelijk opgegaan in DMV Campina (Rijkevoort). Een terugblik op de Coöperatieve stoomzuivelfabriek Sint Maarten.

Cuijk-Katwijk aan de Maas. ±1935 Machinist en chauffeur Maan Langen rijdt melkbussen voor de melkfabriek Sint Maarten.

Moderne Tijd

Nieuwe tijd, nieuwe nering

Melkproducten fabriek Sint Maarten

Melkproducten fabriek Sint Maarten

Katwijk aan de Maas, O.L. Vrouw van Lourdes

De bouwpastoor van Katwijk aan de Maas, Joannes Suys, had een speciale verering voor O.L. Vrouw van Lourdes. Bij de parochiekerk liet hij in 1887 een Lourdesgrot bouwen en een bijbehorend processiepark aanleggen. Bedevaartgangers uit het hele land stroomden toe, maar de filiaalbedevaart van Lourdes bleek vooral in trek bij parochies uit de omgeving van Katwijk. De bezoekers kwamen per boot of te voet met delegaties van 100 tot 400 personen. De processies werden gehouden in de Mariamaand (mei), op Maria Hemelvaart (15 augustus) en op de eerste zondag van de Rozenkransmaand (oktober). In de 20e eeuw fluctueerde de toestroom van pelgrims naar het ‘Mariagenadeoord’, met incidentele hoogtijdagen. Na Vaticanum II zijn de georganiseerde, jaarlijkse processies sterk in aantal afgenomen, maar de verering is gebleven.

In de Mariamaand mei een prachtig artikel over de parochiekerk, Lourdesgrot en processiepark in Katwijk. Dit artikel is gepubliceerd op de website van het Meertens Instituut: ‘Bedevaart en Bedevaartplaatsen in Nederland’. Auteur is Eric Vendrux. Het is met toestemming van het Meertens Instituut integraal overgenomen. Het lemma is  ook te vinden in de boekuitgave Bedevaartplaatsen in Nederland.

Moderne Tijd – Het Rijke Roomse Leven – Lourdesgrot in Katwijk

Lourdesgrot Katwijk

Volksdansvereniging Debka

‘…en toen ik weer buiten kwam zag ik op dat grasplein mannen, vrouwen, kinderen in een kring, er werd op guitaren gespeeld en castagnetten klepperden, heel langzaam. Naderbij gekomen zag ik in het midden een mageren landman en een jonge vrouw, met twee vlechten, in het glimmend zwart, zij kon wel een gitana zijn. Zij dansten, zonder elkaar aan te raken, met sierlijke en toch statige bewegingen. De vrouw nam soms de tippen van haar zwarten rok op en spreidde dien achter het hoofd uit, terwijl de man hetzelfde gebaar maakte en op een langzame maat rondom haar trad. Beide figuren hadden in de houding iets van de vorsten zooals men ze door Velasquez geschilderd ziet. Ik was bewogen, ik die toch niets van dansen wist, en die aandoening kon door niets anders teweeggebracht zijn dan door de schoonheid.’

Fragment uit ‘De Wereld een Dansfeest’, een raamvertelling van Arthur van Schendel waarin twee dansers een pavane dansen, een oude, statige Spaanse dans. De roman is slim in elkaar gezet, een ingenieus naar de dans verwijzende vertelvorm en van Schendel maakt gebruik van het meervoudig perspectief. Maar liefst 19 personen verhalen (in 19 hoofdstukken) over het leven van een danser en danseres. Stukje bij beetje ontvouwt zich de gemankeerde liefde tussen de twee geliefden. Vernieuwend voor die tijd (begin 20^ste eeuw) en volgens sommigen een hoogtepunt uit de Nederlandse literatuur.

Deze keer een venster over de Cuijkse volksdansgroep Debka die Cuijk e.o. vele internationale dansen leerde. Een groep die bijna vijftig jaar bestond en een belangrijk onderdeel is van ons immateriële culturele erfgoed.

Extra’s – Immaterieel cultureel erfgoed – Volksdansvereniging Debka

Volksdansvereniging DEBKA

NB 1: Maurice Ravel heeft de muziek horende bij een pavane laten herleven in een van zijn mooiste composities, pavane pour une infante défunte.

NB 2: het ebook kunt u gratis downloaden van de site dbnl.org:

van Schendel De wereld een dansfeest