De Maaslijn Nijmegen Roermond, ooit door spoormensen de ‘Heilige Lijn’ genoemd (het spoor doorkruiste een gebied met veel kapellen, kloosters, kerken en bedevaartsoorden), volgt grotendeels de loop van de Maas en kruist deze ook twee keer. De spoorbrug tussen Mook en Katwijk, gebouwd tussen augustus 1879 en februari 1883, is een kunstwerk dat onderdeel is van dit traject. Een kunstwerk dat met name tijdens de oorlog een bewogen bestaan kende.

Hans Peters

Tijdens de Tweede Wereldoorlog is de brug tweemaal vernield, de eerste keer bij de inval van de Duitsers op 10 mei 1940. De Maas vormde een belangrijke hindernis in de opmars naar het westen. De Duitsers was er veel aan gelegen deze rivier zo snel mogelijk over te steken met het behoud van een maximaal aantal bestaande bruggen. Die vlieger ging in Katwijk niet op. Vlak voor de komst van de Duitsers werd de spoorbrug tussen Katwijk en Mook opgeblazen.

Aan het begin van de middag lukte het de Duitsers de Maas bij katwijk over te steken, onmiddellijk werd begonnen met het leggen van een houten pontonbrug. Deze was rond vijf uur gereed. De houten brug werd al snel vervangen door een schipbrug, deze kon men in het midden openen zodat de scheepvaart vrije doorgang had. Van juli tot oktober 1940 vonden herstellingswerkzaamheden plaats aan de spoorbrug Mook – Katwijk.

De brug werd aan het eind van de oorlog voor een tweede maal opgeblazen, nu door de terugtrekkende Duitsers. Niet alleen de brugdelen werden verwoest, ook de middelste stroompijler. Maar ook de geallieerden lieten er geen gras over groeien, zij bouwden 100 meter stroomopwaarts een Bailey-pontonbrug. Later werd op de intact gebleven pijlers van de spoorbrug en drie hulppijlers een Baileybrug voor gewoon verkeer gelegd.

Ook deze was van tijdelijke aard. In januari 1946 kwamen de slopers haar demonteren om de spoorbrug te herbouwen. De vernielde middenpijler moest van de grond af opnieuw worden opgetrokken, een klus die negen maanden vergde. Op 14 december 1946 kon de spoorbrug in gebruik worden genomen, de treinverbinding tussen Nijmegen en Venlo was hersteld.

De brug werd ook wel eens gebruikt door voetgangers en fietsers, heel gevaarlijk zoals uit het volgende krantenbericht blijkt.

Provinciale Noord-Brabantsche courant Het huisgezin 07-01-1948  ‘Maandag avond omstreeks half zeven had op de spoorbrug Mook-Katwijk een ongeluk plaats. De bakker J. Lange en zijn 17-jarige zoon Jacques Lange uit Cuijk-Vianen wilden van de spoorbrug gebruik maken wegens stagnatie in de veerdienst. Toen beiden op de brug waren kwam een goederentrein uit de richting Nijmegen hen achterop. Het rijwiel van de zoon werd door de trein gegrepen met het noodlottig gevolg, dat deze tussen zijn rijwiel en de brugleuning bekneld raakte. Het slachtoffer dat na de eerste hulp van dokter Hufkens uit Cuijk naar het Canisiusziekenhuis te Nijmegen werd vervoerd is daar in de nacht aan de bekomen verwondingen overleden.’

Gelukkig kunnen we nu gebruik maken van de aanpalende fietsbrug, als je het niet erg vindt om bij een matige wind nagefloten te worden.

Tot slot werd de brug in 1958 nogmaals vernieuwd, het laatste stukje noodbrug aan Mookse kant werd vervangen. De treinen hoefden niet langer met een lage snelheid over de brug te rijden.